أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

بخوان این سوره را به نام خدای رحمتگر مهربان

آیه 1 - 11

وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشى‏ (1) وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى (2) وَ ما خَلَقَ الذَّکَرَ وَ الْأُنْثى‏ (3) إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّى (4) فَأَمَّا مَنْ أَعْطى‏ وَ اتَّقى‏ (5) وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنى‏ (6) فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرى‏ (7) وَ أَمَّا مَنْ بَخِلَ وَ اسْتَغْنى‏ (8) وَ کَذَّبَ بِالْحُسْنى‏ (9) فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْعُسْرى‏ (10)

وَ ما یُغْنی‏ عَنْهُ مالُهُ إِذا تَرَدَّى (11)سوگند به شب، آن گاه که بپوشانَد«1» و سوگند به روز، آن گاه که پدیدار گردد«2» و سوگند به آن قدرتى که نر و ماده را آفرید«3» که تلاشهاى شما گوناگون است.«4» امّا آن کس که براى رضاى خدا از مال خود بخشید و تقوا پیشه کرد«5» و نیکوترین وعده خدا را درباره انفاق کنندگان راست شمرد،«6» به زودى او را بر اثر کارهاى شایسته­اى که انجام مى‌دهد، براى ورود به بهشت آماده خواهیم ساخت و به آسایش و زندگى آسوده مى­رسانیم«7» و امّا آن کس که از بخشش مال خود بخل ورزید و با گردآورى ثروت، در پى توانگرى بود«8» و نیکوترین وعده خدا را دروغ شمرد،«9» به زودى او را براى دشوارى و عذاب آماده خواهیم ساخت«10» و آن­گاه که بمیرد و به هلاکت افتد، ثروتش براى او کارساز نیست.«11»

آیه 12 - 21

إِنَّ عَلَیْنا لَلْهُدى‏ (12) وَ إِنَّ لَنا لَلْآخِرَةَ وَ الْأُولى‏ (13) فَأَنْذَرْتُکُمْ ناراً تَلَظَّى (14) لا یَصْلاها إِلاَّ الْأَشْقَى (15) الَّذی کَذَّبَ وَ تَوَلَّى (16) وَ سَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى (17) الَّذی یُؤْتی‏ مالَهُ یَتَزَکَّى (18) وَ ما لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَةٍ تُجْزى‏ (19) إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلى‏ (20)

وَ لَسَوْفَ یَرْضى‏ (21)همانا هدایت (به مقصد رساندن)، تنها برعهده ماست«12» و همانا جهان آخرت و سراى نخستین، فقط از آنِ ماست.«13» بدین سبب شما را از آتشى که زبانه مى کشد، بیم دادم.«14» جز آن کسى که تیره بخت ترین مردم است، در آن درنیاید؛«15» همان کسى که حق را تکذیب کرد و از آن روى برتافت«16» و آن کس که پروا کننده‌ترین مردم است، قطعاً از آن آتش دور داشته مى‌شود.«17» همان کسى که دارایى‌اش را مى‌بخشد و با آن رشدى شایسته مى جوید«18» و هدفش از کمک به نیازمندان، جبران احسان آنان نیست، زیرا هیچ کس از آنان بر گردن او حق نعمتى ندارد که جبران آن لازم باشد،«19» بلکه انفاق او تنها براى دستیابى به خشنودى پروردگار بلندمرتبه‌اش است«20» و به زودى با دریافت پاداشى نیکو از جانب پروردگارش، خشنود خواهد شد.«21»

سیر هدایتی سوره

رفتار انسانها متفاوت است؛ برخی پاداش اخروی را باور دارند و بر همین اساس تقوا پیشه می­کنند و دست به انفاق می­گشایند و برخی پاداش اخروی را دروغ می­شمارند و بر پایه این توهم، خود را بی­نیاز می­بینند و بخل پیشه می­کنند. آیا قانون خدای متعالی درباره این دو گروه متفاوت، یکسان است؟!

براساس آیات این سوره مبارکه، مشی انسانها در زندگی متفاوت است: برخی اهل انفاق متقیانه هستند و به پاداش اخروی ایمان دارند؛ یعنی اهل ایمان به خدا و رسول و قیامت‌اند و در راه خدا از مال دنیا انفاق می‌کنند و برخی دیگر اهل بخل و ثروت اندوزی و احساس بی‌نیازی از خدای‌اند و به پاداش روز جزا ایمانی ندارند؛ یعنی اهل کفر و تکذیب‌اند و حاضر نیستند در راه خدا از مال دنیا انفاق کنند.

خدای سبحان به تناسب تفاوت اعتقاد و عملکرد این دو گروه، آنان را به عاقبتی متفاوت وعده می‌دهد: گروه نخست را به آسان‌سازی پیمودن راه سعادت بر ایشان و گروه دوم را به آسان‌سازی پیمودن راه شقاوت، و به آنان می‌فهماند که چون هدایت در قبضه قدرت خداست و دنیا و آخرت از آن اوست، هیچ کس نمی‌تواند در مترتب ساختن نتایج متفاوتِ اعمال متفاوت، مانع او شود؛ از این رو انسانها را از آتش زبانه‌کش جهنم می‌ترساند و باز به ایشان می‌فرماید که جز کافران اهل تکذیب، کسی در این آتش  جاودانه نخواهد بود و متقیان اهل انفاق از این آتش دور خواهند ماند و با گرفتن پاداش، راضی خواهند شد.

صدق الله العلی العظیم