أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

بخوان این سوره را به نام خدای رحمتگر مهربان

آیه 1 - 16

هَلْ أَتاکَ حَدیثُ الْغاشِیَةِ (1) وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خاشِعَةٌ (2) عامِلَةٌ ناصِبَةٌ (3) تَصْلى‏ ناراً حامِیَةً (4) تُسْقى‏ مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ (5) لَیْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلاَّ مِنْ ضَریعٍ (6) لا یُسْمِنُ وَ لا یُغْنی‏ مِنْ جُوعٍ (7) وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناعِمَةٌ (8) لِسَعْیِها راضِیَةٌ (9) فی‏ جَنَّةٍ عالِیَةٍ (10) لا تَسْمَعُ فیها لاغِیَةً (11) فیها عَیْنٌ جارِیَةٌ (12) فیها سُرُرٌ مَرْفُوعَةٌ (13) وَ أَکْوابٌ مَوْضُوعَةٌ (14) وَ نَمارِقُ مَصْفُوفَةٌ (15) وَ زَرابِیُّ مَبْثُوثَةٌ (16)

خدا را به عنوان آفریدگار (خالق) می­پذیرند، ولی او را پروردگار (ربّ) نمی­دانند و در نتیجه، او را در مقام تشریع نمی­دانند و مطابق شریعت الهی عمل نمی­کنند. در نقطه مقابلِ ایشان کسانی هستند که خدای خالق را ربّ خویش می­دانند و طبق شریعت او رفتار می­کنند. تفاوت عاقبت این دو گروه چیست؟

آیا خبر آن رویداد فراگیر (روز قیامت) به تو رسیده است؟«1» چهره­هایی در آن روز خوار و زبون­اند.«2» آنان در دنیا عمل کرده و در آخرت خسته و رنجورند.[1]«3» به آتشی بسیار سوزان در مى­آیند و در آن ماندگارند.«4» از چشمه­اى بس داغ به آنان نوشانده می­شود.«5» غذایى جز خارِ خشکیده ندارند.«6» غذایى که نه فربه مى­سازد و نه گرسنگى را چاره مى­کند.«7» چهره­هایی در آن روز خرّم و شاداب­اند.«8» از تلاشى که در دنیا کرده­اند، خشنودند.«9» در بهشتى برین جاى خواهند گرفت.«10» در آنجا سخن بیهوده­اى نمى­شنوند.«11» در آنجا چشمه­هایى است روان.«12» در آنجاست تختهایى بلند«13» و تنگهایى نهاده شده«14» و بالشهایى کنار هم چیده«15» و فرشهایى فاخر و گسترده.«16»

آیه 17 - 26

أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ (17) وَ إِلَى السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ (18) وَ إِلَى الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ (19) وَ إِلَى الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ (20) فَذَکِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ (21) لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ (22) إِلاَّ مَنْ تَوَلَّى وَ کَفَرَ (23) فَیُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذابَ الْأَکْبَرَ (24) إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ (25) ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ (26)

اینان که خدا را آفریدگار می­دانند، چگونه است که او را پروردگار نمی­دانند؟ آیا ربوبیت (پروردگاری) از خالقیت (آفریدگاری) جداست؟

آیا براى اینکه به ربوبیت خدا پى ببرند، به شتران نمى­نگرند که چگونه آفریده شده­اند؟ آیا کیفیت خلق شتران از اصل خلق آنان جداست؟ بی­تردید همان­کس که شتران را آفریده، به گونه­ای آفریده است که روزهای متمادی، بدون نیاز به آب و غذا در صحرای خشک و سوزان، بر روی شنزار­های صعب العبور و در میان طوفان شن و خاک حرکت کند و سوار و کالای محمول را منتقل سازد. آیا این کیفیت آفرینش (تدبیر) از اصل آفرینش جداست و آیا آفریدگار شتر، پروردگاری تدبیر کننده نیست؟«17» و به آسمان  نمی­نگرند که چگونه برافراشته شده است؟ آسمان فقط در صورتی آسمان است که برافراشته باشد؛ پس آیا آفرینش آسمان، چیزی جز برافراشتن آن است و آیا برافراشتن آسمان، امری جز تدبیر است و آیا برافرازنده آن، کسی غیر از ربّ است؟«18» و به کوهها  نمی­نگرند که چگونه روى زمین نصب شده­اند؟ کوه، تنها در صورتی کوه است که روی زمین نصب شده باشد؛ پس آیا آفرینش کوه، چیزی جز نصب آن بر روی زمین است و آیا نصب کوه، امری جز تدبیر است و آیا نصب­کننده آن، کسی غیر از ربّ است؟«19» و به زمین  نمی­نگرند که چگونه گسترده و هموار شده است؟ زمین، تنها در صورتی زمین است که گسترده و هموار باشد؛ پس آیا آفرینش زمین، چیزی جز تسطیح آن برای فراهم­سازی امکان سکونت است و آیا تسطیح زمین، امری جز تدبیر است و آیا تسطیح­کننده آن، غیر از ربّ است؟«20» پس ربوبیّت بى­همتاى خدای خالق را به مردم تذکّر ده که تو فقط تذکّردهنده­اى.«21» تو بر آنان چیره نیستى،«22» مگر کسى که از تذکّر تو روى برتابد و به ربوبیت خدای خالق کفر ورزد«23» که خدا او را به بزرگ­ترین عذاب، کیفر خواهد داد؛«24» زیرا همانا بازگشت مردم به سوى ماست.«25» آن­گاه حساب اعمالشان برعهده ما خواهد بود.«26»

سیر هدایتی سوره

آری، منکران لجوج ربوبیت آفریدگار، برای خدا حق تشریع هم قائل نمی­شوند و به جای عمل به دستورات و فرامین پروردگار، مطابق هوای نفس و منافع زودگذر مادی خویش عمل می­کنند و مسلماً چنین عملی، نتیجه­ای جز خستگی نخواهد داشت. در نقطه مقابل، کسانی که به ربوبیت آفریدگار مؤمن باشند، اعمالشان مطابق تشریع پروردگار و منتهی به جزای خیر است و در رویداد فراگیر قیامت، از سعی خویش در دنیا راضی و خشنود خواهند بود و این رضایت در چهره­هایشان هویدا خواهد شد.

با اندک توجهی به کیفیت آفرینش، تدبیر و ربوبیت را از خالقیت جدا نخواهیم پنداشت و گرفتار کفر به ربوبیت نمی­گردیم. کیفیت خلق شتران، برافراشتن آسمان، نصب کوهها و تسطیح زمین، به وضوح بر ربوبیت خالق آنها دلالت دارد؛ بدین ترتیب، با این وجود چه جایی برای کفر به ربوبیت الهی باقی خواهد بود؟

به رغم این، می­بینیم که کسانی بر کفر به ربوبیت پافشاری می­کنند؛ تا جایی که رسول مکرم و شفیق اسلام6 را به اصرار وامی­دارند، اما خدای متعالی چنین ره می­نماید که تذکر کافی است و نیازی به اصرار نیست؛ زیرا بازگشت همگان به سوی خداست و حساب همگان بر عهده خداست. بنابراین هر کس از تذکر رسول خدا6 برای هدایت به ربوبیت الهی رویگردان باشد و به ربوبیت خدا کفر ورزد، به عذابی سخت گرفتار خواهد شد.

صدق الله العلی العظیم